George van Hal legt als wetenschapsredacteur
bij de Volkskrant regelmatig expliciet de verbinding tussen sciencefiction en
de echte wereld, waarbij hij zich onder andere ontpopt heeft tot pleitbezorger
van Nederlandse sciencefiction. Een vaste rubriek van Van Hal is Doe mij er
ook zo een!, waarin hij ingaat op de wortels van fictieve technologieën
in de echte wereld. Van Lightsaber tot Tijdmachine bundelt een aantal
van deze columns en vult ze aan met updates en nieuw materiaal. Het boek is een
de facto vervolg op Robots, Aliens, en Popcorn uit 2015, maar
waar dat boek ging over grotere ontwikkelingen en processen, is Van
Lightsaber tot Tijdmachine gericht is op kleinere uitvindingen en
innovaties.
Het boek begint sterk, met een voorwoord en inleiding
waarin George van Hal het belang van sciencefiction op een mooie en
gebalanceerde manier uiteenzet. Naast dat dit sowieso nog altijd geen
overbodige exercitie is – sciencefiction wordt door het grote publiek nog vaak
als een verzameling kinderlijke jongensdromen gezien – maakt Van Hal ook duidelijk hoe belangrijk
sciencefiction is in de ‘echte’ wetenschap. Sciencefiction schetst bestaande
wetenschappelijke ontwikkelingen, verkent de filosofische context en
consequenties van die ontwikkelingen naar de toekomst toe, en inspireert
wetenschappers. Wetenschappers gebruiken sciencefiction als inspiratie en om hun
creativiteit te voeden, en creëren daarmee de ontwikkelingen die weer een rijke
voedingsbodem zijn voor sciencefiction-auteurs. Dit praktische belang van
sciencefiction, naast het artistieke belang, wordt door Van Hal kundig verwoord.
De hoofdmoot van het boek bestaat uit een serie columns
en nieuwe teksten waarin allerlei technologieën uit uiteenlopende
sciencefiction media beschreven worden. Van Hal legt uit op welke principes
deze technologieën gebaseerd zijn, of er in de echte wereld equivalenten zijn,
en zo niet, of we die op enig moment kunnen verwachten. Van Hals schrijfstijl is
vermakelijk en hij weet te enthousiasmeren voor technologie en wetenschap. De
diepte ontbreekt echter enigszins – de teksten zijn eigenlijk te kort om ruimte
te bieden om echt in de materie te duiken en verder te gaan dan aanstippen van
verbanden en toekomstbeelden. Daarnaast komt het nogal eens voor dat bepaalde
ontwikkelingen meerdere keren genoemd worden in verschillende stukken, waarbij
het iedere keer gepresenteerd wordt alsof de lezer het voor het eerst hoort.
Waarschijnlijk is dit een artefact van de columns waarop het boek gebaseerd is.
Desondanks stoort dit enigszins.
De teksten worden met enige regelmaat afgewisseld met
korte interviews met allerlei sciencefiction-gerelateerde personen, van auteurs
tot wetenschappers tot regisseurs. Het gebrek aan diepte in de hoofdteksten
maakt echter dat deze interviews nogal contextloos aandoen, ondanks dat het
zondermeer de moeite waard is om de gedachten en inzichten van de geïnterviewden
te lezen. Hoewel de interviews geplaatst lijken te zijn om als lijm te dienen
tussen de verschillende korte hoofdteksten, blijft het boek mede hierdoor voelen
als een verzameling losse columns.
Van Lightsaber tot Tijdmachine is zonder meer een
vermakelijk boek en ik heb het met plezier gelezen. Afgezien van het nieuwe
materiaal is het echter lastig om in dit boek meerwaarde te vinden ten opzichte
van Van Hals bestaande columns. Het grote voordeel van een boek ten opzichte
van een column is immers dat het de ruimte biedt om de diepte in te gaan en
ideeën verder uit te werken, maar van die extra ruimte wordt in dit boek nauwelijks
gebruik gemaakt. Het blijft een voor een boek oppervlakkige verzameling losse
tekstjes. Hoewel dit zeker niet betekent dat het boek, zeker voor een
beginnende sciencefiction-enthousiasteling, niet de moeite waard is, had er meer
in dit boek gezeten. Het blijft nu echter bij een vermakelijk boek dat uitnodigt
tot het duiken in een Wikipedia rabbit hole, zonder zelf aan die honger naar
meer te kunnen voldoen.
3/5 sterren
George van Hal – Van
Lightsaber tot Tijdmachine
Uitgeverij Nieuwezijds, 2023
ISBN: 9789057125812
No comments:
Post a Comment