Boekrecensie: Dianne Arentsen – Chaos in de Woestijn

 

Chaos in de Woestijn van Dianne Arentsen speelt zich af in een multiversum van werelden. Hoofdpersoon Elizzy is afkomstig van de wereld Sondar, maar komt binnen een paar pagina’s in Gharmara terecht. Gharmara is een geplaagde wereld, waarin magie ingezet wordt om een compacte stedelijke maatschappij te beschermen tegen de monsters die in de wildernis leven. De monsters winnen echter steeds meer terrein. Ze worden voortgedreven door ziel-stelende demonen die de bevolking van de steden in zombie-achtige wezens veranderen.
Elizzy’s Sondar is daarentegen een vredigere wereld, met weliswaar veel ongelijkheid maar in ieder geval geen permanente strijd tussen beschaving en monsters. Op Sondar ziet Elizzy een kennis uit haar jeugd, met wie ze nog een appeltje te schillen heeft: Ezru. Ezru is afkomstig van Gharmara en staat op het punt daarnaar terug te keren. Elizzy weet hem echter ongemerkt te volgen door zijn portaal, die Sondar en Gharmara kortstondig verbindt. In Gharmara wordt Elizzy vervolgens hard geconfronteerd met haar eigen verleden, demonen die het specifiek op haar voorzien lijken te hebben, en een verzameling Gharmaranen die niet zijn wat ze lijken.

 
Helaas weet de spil van het verhaal, Elizzy, niet te overtuigen. Ze is het grootste deel van het boek vooral bezig zichzelf te saboteren en de recalcitrante rotpuber uit te hangen. Als Ezru of een van zijn mede-Gharmaranen tegen Elizzy zegt dat ze de stad beter niet uit kan gaan omdat ze dan onmiddellijk belaagd zal worden door monsters, is dat voor Elizzy een teken om onmiddellijk de stad uit te gaan en vervolgens verbaasd te zijn dat ze, jawel, belaagd wordt door monsters. Iemand is aardig tegen Elizzy? Hét teken om ze te kwetsen, bedriegen, of pijn te doen. Iemand is niet aardig tegen Elizzy? Hoe durven ze, iedereen is tegen Elizzy, wat heeft ze het toch zwaar. Een groot deel van het plot was overbodig geweest als Elizzy eens wat hersencellen uit quarantaine had gehaald. Zoals het nu staat, lijkt ze een actieve afkeer van goede beslissingen te hebben. Irritant om te lezen en niet overtuigend.

 
De wereld waarin het verhaal zich afspeelt breekt ook geen potten. Elizzy is constant verbaasd over hoe Gharmara in elkaar zit en hoe anders deze wereld is ten opzichte van Sonder. Op zich een prima opzet die geschikt is om de lezer mee te nemen in een kennismaking met een onbekende wereld. Dat werkt echter alleen als we een duidelijk beeld zouden hebben van Sondar. Dat krijgen we niet, waardoor het als lezer moeilijk in te schatten is wat het contrast tussen de twee werelden nu eigenlijk is. Dit maakt het erg moeilijk om je in te leven in Elizzy. Gharmara zelf zit op zich beter in elkaar en kent wat originele aspecten. De monsters en andere wezens zijn creatief. De op huidskleur gebaseerde kasteverdeling voelt wat goedkoop, maar werkt op een bepaald niveau wel. Daarnaast zijn mysterieuze demonen met mind-control krachten natuurlijk altijd leuk. Des te meer jammer dat de dienaren van die demonen zo oppervlakkig en inconsistent neergezet worden. Elizzy’s conflict met haar vader is nog interessant, maar als vervolgens bekende demonendienaren gewoon open en bloot in de stad kunnen wonen verliest die hele opzet toch wat aan kracht. De plotelementen rond Ezru en zijn Ghamaranen (of althans… Het ligt iets ingewikkelder, maar dat is niet uit te leggen zonder spoilers) worden dan weer getergd door een consistent gebrek aan logisch handelen. Daardoor zijn deze personages en hun belangen haast niet te volgen en verwordt de dynamiek tussen hen en Elizzy tot een vage brei.

 
Dit alles neemt niet weg dat het boek een aantal prachtige illustraties kent en dat de proza prima te verteren is. Ook is er wel degelijk een kern van creatieve en pakkende elementen aanwezig. Als dit gecombineerd was met een hoofdpersoon die wél langs een zandkasteel kan lopen zonder er uit pure rancune een schop tegenaan te geven, was Chaos in de Woestijn waarschijnlijk het lezen wel waard geweest. Voeg bijpersonages toe die consistent handelen vanuit hun overtuigingen in plaats van beslissingen te nemen op basis van een opgegooide munt, en er had al een prima boek gelegen! In de huidige staat kan Chaos in de Woestijn echter geen aanrader genoemd worden. Hopelijk kan het tweede deel van dit tweeluik verbetering aanbrengen.
 
2/5 sterren

Dianne Arentsen – Chaos in de Woestijn
Zilverspoor, 2024
ISBN: 9789463085274

Boekrecensie: Young-do Lee (vert. Mattho Mandersloot) – De Hartelozen (De Vogel die Tranen Drinkt 1)

 

De Hartelozen van de Koreaanse auteur Young-do Lee kwam oorspronkelijk uit als een web-serial, voordat het in 2003 opgepikt werd door een uitgever. Na zeer populair geworden te zijn in Zuid Korea wordt het dit jaar, in 2024, ook in Nederlandse vertaling uitgegeven, bij Luitingh-Sijthoff. De vertaling is gedaan door Mattho Mandersloot. De serie wordt nogal eens beschreven als het Koreaanse equivalent van Tolkiens In de Ban van de Ring (onder andere door Luitingh-Sijthoff: ‘Het Koreaanse antwoord op In de ban van de ring’, aldus de boekbeschrijving), dus de interesse voor deze serie zal bij veel lezers hoog liggen. 

 

De Hartelozen schetst een in tweeën gedeelde wereld: in het noorden bevinden zich de domeinen van mensen, de tokkebi (gebaseerd op Koreaanse goblin-achtige wezens, dokkaebi), en de vogelachtige rekkon. In het zuiden, in de jungle van Kiboren, heersen de reptielachtige en haast onsterfelijke nhaga’s. De twee werelddelen lagen lang met elkaar in de clinch, totdat de huidige grens ontstond omdat de koudbloedige nhaga’s verder naar het noorden niet lang kunnen overleven. De noorderlingen kunnen de telepathische nhaga’s dan weer niet aan op hun eigen terrein, in de jungle van Kiboren. Het resultaat is een bevroren conflict, waarbij beide kanten angstvallig naar de grens kijken maar deze niet oversteken.

 

In deze setting vindt het plot van De Hartelozen plaats. De mens Keigan Draca, de rekkon Tynahan, en de tokkebi Biyung Srabol worden benaderd door een monnik van het heiligdom Haïnsha om met zijn drieën een reddingsmissie uit te voeren. Het doelwit: een jonge nhaga, in de jungle van Kiboren, gestuurd door een groep nhaga-samenzweerders die zich met een onbekend doel verzetten tegen de heersende nhaga-families. In Kiboren loopt het plan echter bijna onmiddellijk fout en is het uiteindelijk niet zoals gepland Harit Makerow, maar Ryun Fei die de tocht naar het noorden begint. In tegenstelling tot andere (jong)volwassen nhaga’s, die hun hart laten verwijderen om daarmee hun onsterfelijkheid verkrijgen, heeft Ryun zijn hart echter nog. Hij is daardoor voor een nhaga bijzonder kwetsbaar en bovendien van veraf zichtbaar voor andere nhaga, die warmte zien. Het verhaal wordt uit verschillende perspectieven verteld: dat van het Noordelijke drietal in hun reis naar het zuiden en hun uiteindelijke terugkeer naar het noorden, dat van Ryun Fei die zoekt naar zijn redders en zich staande probeert te houden in het koude noorden, en dat van zijn nhaga-achtervolgers die proberen het hele plan te verhinderen.

De Koreaanse herkomst van De Hartelozen is meteen duidelijk. Veel van de tropes die in westerse fantasy zo alomtegenwoordig zijn (elfen en orks, swords and sorcery) kom je in dit boek niet tegen. In plaats daarvan presenteert het boek een radicaal matriarchale reptielensamenleving, Boeddhistisch-getinte religie, warmteziende en bijna dove nhaga’s, enorme zwaarbewapende vogelwezens met een zeer slecht humeur, enzovoort. Dit is een welkome frisse wind in een genre dat ironisch genoeg nogal eens behoorlijk fantasieloos weet te zijn. In welk westers boek vindt je nu een ontmoeting met een demonische, zelfbewuste waterval van lijken en lichaamssappen? Hiernaast zullen de Oost-Aziatische omgangsnormen, culturele verwijzingen, en schrijfstijl wellicht wennen zijn voor een westerse lezer, maar ook dit voelt toch vooral verfrissend.

Verder kijkend dan deze algemene punten over het karakter van het boek, wordt het beeld echter aanzienlijk negatiever. Het voornaamste probleem is dat het plot eigenlijk nergens toe leidt. De reddingsmissie wordt beschreven, maar echte progressie ontbreekt. We komen nauwelijks iets te weten over het waarom van de missie en het boek eindigt plotsklaps voordat de missie voltooid is. In plaats daarvan is de hoofdmoot van het boek een opeenvolging van losstaande episodes: een jachttocht om aan eten te komen, een uitstapje naar een ziggurat, een ontmoeting met een zelfverklaarde koning, en toen, en toen, en toen… Wellicht is dit het logische gevolg van de oorspronkelijke, episodische verschijningsvorm van het verhaal, maar als op zichzelf staand boek werkt deze verhaalstructuur absoluut niet. Vermoedelijk was het beter geweest om bijvoorbeeld het model van The Witcher te kopiëren. Andrzej Sapkowski publiceerde The Witcher aanvankelijk ook in losse stukken, maar The Last Wish, het eerste deel van de Witcher-saga, is een verwerking van die losse stukken tot een verhalenbundel. Dit is vervolgens aangevuld met een dun overkoepelend plot om alles aan elkaar te plakken. Het resultaat was in dat geval een overtuigend en vermakelijk werk dat voornamelijk om worldbuilding draaide en daarmee de basis legde voor de latere boeken. De Hartelozen, daarentegen, blijft hangen in opsommingen, waarbij je je als lezer afvraagt of het er nog een keer van komt met dat plot terwijl het boek wéér een zijspoor inslaat.

 

Ook zijn de personages niet altijd overtuigend. Neem Tynahan: een woeste, metershoge knokvogel met een nog langere speer, gevreesd door alles en iedereen als het summum van een krijger, maar die doodsbang is voor water mist toch aan overtuigingskracht. Hetzelfde probleem speelt met de tokkebi Biyeung: een gevreesde vuurmagiër die bijna alle problemen die de reddingsploeg in het boek tegenkomt makkelijk op zou kunnen lossen, maar dat weigert te doen omdat hij niet tegen bloed kan. Hij laat zichzelf en zijn vrienden liever sterven dan dat hij wat bloed laat vloeien. Wellicht is dit makkelijker te verteren voor iemand met meer affiniteit met Koreaanse cultuur en mythologie. De toon van het verhaal is dan weer erg wisselend. Het contrast tussen scenes waarin Keigan een of meerdere nhaga’s bruut afslacht, in stukken hakt, kookt, en opeet enerzijds, en scenes waarin de personages het ondenkbaar barbaars vinden om uit zelfverdediging iemand te doden anderzijds, wordt onder het tapijt geschoven. De scenes met de zelfverklaarde koningen zijn dan weer bijna slapstick, om onmiddellijk gevolgd te worden door bloedserieuze beschrijvingen van politieke gebeurtenissen in Kiboren en elders. Het komt allemaal nogal schizofreen over.

De Hartelozen is door het bovenstaande een vreemd boek, en daardoor ook lastig te beoordelen. Het is aan de lezer om te bepalen wat zwaarder weegt: de originaliteit (het boek is zoveel meer dan een culture-swapped versie van In de Ban van de Ring) op tegen de beroerde verhaalstructuur en inconsistente toon? In ieder geval is De Hartelozen een waardevolle introductie tot niet-westerse fantasy voor iedere lezer die hier nog geen ervaring mee heeft. Het laat zien dat er veel mogelijk is binnen het fantasygenre en we niet hoeven te blijven steken in westerse tropes. Dat is een grote toegevoegde waarde van De Hartelozen, ongeacht de minpunten.

 
3/5 sterren

 
Young-do Lee (vert. Mattho Mandersloot) – De Hartelozen (De Vogel die Tranen Drinkt 1)
Amsterdam: Luitingh-Sijthoff, 2024
ISBN: 9789021042015

 

Boekrecensie: Kelly van der Laan en Brenda Hingstman – Onrust (De Zwijgende Aarde 7)

Onrust van Kelly van der Laan en Brenda Hingstman is het zevende deel van De Zwijgende Aarde serie. Deze serie, bestaande uit boeken van verschillende Nederlandse auteurs, speelt zich af in een universum waarin de mensheid zich heeft uitgestrekt over het zonnestelsel. De Aardse domeinen worden gedomineerd door de van oorsprong Nederlandse VAHA, de Vrije Algemene Handelsorganisatie Aarde, een VOC-achtige organisatie. Dit geeft het universum een Nederlands tintje dat overal zichtbaar is, van de namen van personages tot het gebruik van ‘drek’ als stopwoord ter vervanging van ‘shit.’ De centrale achtergrondgebeurtenis waar het universum van de serie omheen gebouwd is, is het plotseling wegvallen van alle communicatie tussen de aarde en de rest van het zonnestelsel: de Zwijging.

 

Onrust speelt zich net als de vorige twee delen van de serie af ná de Zwijging. Na de oorlog tussen de Aarde en Titan (De Heren XVII) is er een gespannen rust neergedaald over het zonnestelsel. Beide partijen likken hun wonden en maken zich op een tweede ronde, terwijl gewone mensen proberen hun leven weer enigszins op te pakken. Onder hen zijn de zwaar gemodificeerde Ireen en Gershan. Met hun bergingsschip struinen ze het puinveld van de slag om Titan af, op zoek naar alles wat maar te verkopen valt. Ze stuitten echter op iets heel anders: een slaapcapsule met daarin de 19-jarige Joeri van Dijck, zoon van een hoge Aardse politicus. Joeri blijkt onderdeel te zijn van een plan van de anti-VAHA opstandelingen Gajes de Kwaker en Aranea. Wat dat plan precies inhoudt is echter onbekend, aangezien Joeri zijn geheugen kwijt is. Ireen en Gershan zijn er alles aan gelegen om hem (tegen een flinke vergoeding) thuis af te zetten en te herenigen met zijn familie, maar dat blijkt niet zo eenvoudig als gedacht – zeker niet wanneer er meer duidelijk wordt over Joeri’s rol in het plan en Ireen en Gershan’s eigen verleden hen met grof geweld weer inhaalt.

 

Waar De Heren XVII een zonnestelsel-omspannende space opera was, is Onrust van aanzienlijk kleinere schaal. Afgezien van flashbacks speelt het hele boek zich af op het bergingsschip van Ireen en Gershan. Dit geeft het verhaal een zekere focus, en de flashbacks en algemene verwevenheid met de rest van het Zwijgende Aarde-universum zorgen ervoor dat het boek niet klein of verstikkend voelt. Het schip is een ruimte waarin zeer verschillende personages met uiteenlopende achtergronden bij elkaar komen en gedwongen zijn om met elkaar te interacteren en elkaar te leren begrijpen. Joeri, als rijkeluiskindje uit een pure, Aardse familie, wordt gedwongen om zijn horizons te verbreden, omdat hij als een sardientje in een blik zit met niet alleen de licht gemodificeerde Ireen, maar ook met de all-out cyborg Gershan. Joeri moet zijn eigen verleden, waar hij zich steeds meer van herinnert, hier ook nog een plekje in zien te geven. Samen met Ireen en Gershans worsteling om Joeri te begrijpen en vertrouwen leidt dit alles tot een zeer interessante dynamiek aan boord van het schip.

 

Wereldschokkend wordt het allemaal niet, maar Onrust is zonder meer een plezier om te lezen. Het boek vult het universum van de Zwijgende Aarde prachtig aan, en geeft aan het eind een flinke voorzet voor eventuele volgende delen. Het boek is niet los te lezen zoals eerdere delen dat vaak wel waren, maar dat is met goede reden en zorgt voor een grote verwevenheid met de rest van de serie. Kort samengevat is Onrust een boek dat een fan van De Zwijgende Aarde niet mag missen.

 

4/5 sterren
 

Kelly van der Laan en Brenda Hingstman – Onrust (De Zwijgende Aarde 7)
Leiderdorp: Quasis Uitgevers, 2023
ISBN: 9789492099563

Boekrecensie: Natascha van Limpt – Duistere Dromen

 

Duistere Dromen is een novelle van de hand van Natascha van Limpt, bekend van een verscheidenheid aan fantasyboeken en, onder een pseudoniem, romances. Duistere Dromen valt in de eerste categorie, maar kent een duister kantje. Het boek begint met Harper, die al een jaar lijdt onder zware nachtmerries. In haar wanhoop reageert ze op een advertentie van een slaaptherapeut, die haar adviseert om de wortels van haar nachtmerries aan te pakken: de dood van Harpers ouders. Wanneer Harper met de therapeut en haar beste vriend de plek bezoekt waar haar ouders om het leven zijn gekomen, blijkt echter dat niet alles is zoals het leek. De slaaptherapeut blijkt geheimen te hebben, en ook Harpers beste vriend is niet wie hij lijkt te zijn. 

 

Duistere Dromen begint intrigerend en lijkt veel te beloven. Harpers nachtmerries vormen een goed mysterie, en de spanning zit er bij haar ontmoeting met de slaaptherapeut al meteen goed in. Wanneer ze echter de overlijdensplek van haar ouders bereikt, jumped het hele verhaal grondig de shark. Zonder het boek te spoilen: er vind een enorme omslag plaats waar ieder weldenkend mens ofwel niets van zou geloven, ofwel langzaam aan zou moeten wennen en pas na flink wat tijd zou kunnen accepteren. Niets van dat in Duistere Dromen – na een korte periode van verbazing doet iedereen alsof dit de normaalste zaak van de wereld is. 

 
Bovenstaande is het grootste obstakel om van dit boek te kunnen genieten. Het stuk ervoor is spannend en nodigt uit om verder te lezen; het stuk erna is een prima fantasyverhaal. Als je je als lezer over dit ene moment heen kunt zetten is Duistere Dromen een leuke novelle voor een zeer zachte prijs, en zul je geen spijt krijgen van je tijdsinvestering. Wereldschokkend wordt het nooit – het blijft allemaal een tikkeltje oppervlakkig, maar vermakelijk is het zeker. Als je echter iemand bent die moeite heeft met dergelijke plotpunten en wiens suspension of disbelief grenzen kent, dan is Duistere Dromen waarschijnlijk niet het boek voor jou. Gelukkig is het boek erg goedkoop en is de drempel om het gewoon te proberen laag. Wellicht leer je zo nog iets over jezelf!

3/5 sterren  

Natascha van Limpt – Duistere Dromen 
De Boekenvos, 2023 
ISBN: 9798223912378 

 

Boekrecensie: Larissa Klein Bennink – Onttroond (Revolutie 2)

 

Onttroond van Larissa Klein Bennink is het tweede deel van de Revolutie-serie. Waar het eerste boek zich afspeelt in Obsidisturm, hoofdstad van het rijk van de Sterling-dynastie en het thuis van hoofdpersoon Naria Sterling, vergroot Onttroond het speelveld aanzienlijk, met delen van het verhaal die zich afspelen in zowel Obsidisturm als in de rest van Eslor en een hele verzameling andere landen.

Na, spoilers voor Inwijding, de ontsnapping van Naria en (het grootste deel van) de bemanning van De Zwarte Roos van het Eiland ontvouwt zich een geopolitieke strijd om zowel de macht in Eslor, als om het lot van de omringende landen en hun bevolking. Naria, Elias, en een groot deel van de rest van de albekende cast van Inwijding probeert vanuit het hof van Sitan de chaos onder controle ter brengen, of ieder geval de chaos in een minder destructieve richting te kanaliseren. Intussen blijkt het hof echter een verraderlijke plek te zijn, en hebben Naria en Elias er hun handen vol aan om in leven te blijven. Via Alan zien we intussen een andere kant van het conflict. Als artificiali heeft hij al sinds het eerste boek een moeizame zo niet ronduit vijandige verhouding met de Sterlings en dus ook met Naria. Nu hij in Onttroond zijn eigen weg gaat komt hij echter al snel in de knoop met zijn geweten. Als vervolgens ook de Jagers hun rentree maken komt hij voor een aantal moeilijke beslissingen te staan. Gideon toont nog een andere kant: zijn verhaallijn richt zich op het lijden van gewone mensen, veroorzaakt door de onrust en het geweld dat door degenen hoger op de ladder als gereedschap ingezet wordt. Het lot van het continent ligt in de waagschaal, en van alle kanten wordt dit lot verschillende richting uit getrokken. Als er dan ook nog een duistere magische kracht ontwaakt, breekt de strijd echter pas echt los.

Waar Inwijding enigszins klein en beperkt voelde door de focus op Obsidisturm en Eslor, brengt Onttroond een zeer welkom breder perspectief op de wereld waarin deze serie zich afspeelt. De geopolitieke dimensie voelt volwassener en serieuzer dan Naria’s isolatie in Inwijding, wat ook goed past bij Naria’s ontwikkeling als personage. Zij gaat van de isolatie en het voor haar uitgestippelde leven aan het begin van Inwijding, via een periode van totale ontreddering, naar een volwassener perspectief waarin ze meer controle neemt over haar eigen leven en meer verantwoordelijkheid neemt en draagt. De nieuwe settings die verkent worden door de ogen van Alan en Gideon geven bovendien meer leven aan de wereld als geheel. Het is goed om te zien dat de serie zich na het eerste deelt ontwikkelt en niet blijft hangen in eenheidsworst.

Voor de rest blijven de meeste punten genoemd in mijn recensie van Inwijding echter overeind. Het kernconflict en de uitwerking daarvan blijven oppervlakkig. Ook de spanningen tussen mensen en onmensen, haves and havenots, blijven simplistisch en getuigen niet van nieuwe inzichten in het hoe en waarom van discriminatie en onderdrukking. Net als Inwijding is Onttroond echter nog steeds een solide geschreven boek dat voor de beginnende fantasylezer zeker een aanrader is. Aan lezers die meer diepte zoeken zal ook Onttroond niet besteed zijn.

3/5 sterren

Larissa Klein Bennink – Onttroond (Revolutie 2)
Zilverspoor, 2023
ISBN: 9789463084673