Boekrecensie: Natascha van Limpt – Godenbloed

 

 
Godenbloed van Natascha van Limpt kent een ongebruikelijke setting: zevende-eeuws Peru. In de valleiensamenleving van de Moche-cultuur volgen we aanvankelijk het verhaal van Ramún, godenzoon (prins) van de Condor-vallei. Nadat zijn geheime relatie met de (eveneens mannelijke) jager Iliyan uitkomt, wordt Iliyan door Ramúns vader gedood en Ramún verbannen uit de vallei. Na vele omzwervingen wordt hij gevangengenomen door de oorlogszuchtige Muchika, die Ramún (die zich intussen Iliyan noemt, naar zijn gedode vriend) op gruwelijke wijze dwingen zich bij de Muchika aan te sluiten als strijder. Vervolgens schakelt het boek over naar de tweede van de drie perspectieven: die van Si, godendochter van de Capibara-vallei. De Muchika vallen deze vallei binnen en nemen Si gevangen. Om te voorkomen dat de Muchika-heerser zich aan haar vergrijpt, verminkt Si haar eigen gezicht. Gereduceerd tot stalknecht probeert Si te overleven, en wanneer de kans zich voordoet haar laatste overgebleven familieleden te redden uit de handen van de Muchika.
 
Het laatste perspectief is dat van Juan en Emilio, twee jongens uit Queens in 2018 die een reis maken naar Peru, naar de ruïnes van de Muchika-hoofdstad. Daar ontmoeten ze de Canadese archeoloog James, die hen een rondleiding geeft door de ruïnes, en Sawa, een achtjarig meisje dat verrassend veel lijkt te weten over de Moche. Wanneer ze met zijn vieren een tempelruïne verkennen dwingt James hen door een portaal naar het verleden – om precies te zijn, het einde van de zevende eeuw. Daar komen ze al snel in contact met Ramún/Iliyan, Si, de heerser van de Muchika en anderen, en proberen ze in leven te blijven en terug te keren naar het heden. Ze lijken echter in de zevende eeuw te zijn beland met een reden, dus die terugkeer zal zo makkelijk nog niet zijn…
 
De ongebruikelijke setting van het boek is ook meteen het hoogtepunt. Van Limpt heeft de nodige academische ervaring met de Moche-cultuur en dat is te merken. In een disclaimer kwalificeert ze netjes wat er wel en niet bekend is over de Moche-cultuur en waar historisch-archeologische feiten overgaan in interpretatie, extrapolatie, en fantasie. Vervolgens zet ze met grote overtuigingskracht een wereld neer die voor de meeste Nederlanders volstrekt onbekend is. De leefwijze van de Moche, hun onderlinge verhoudingen, politieke ontwikkelingen en religieuze gebruiken komen op een organische manier aan bod. De combinatie van en spanning tussen bruut geweld en tederheid is bijzonder overtuigend. De gaten in onze kennis van deze cultuur worden door Van Limpt kundig opgevuld.
Naast het historische motief spelen seksualiteit en homofobie een grote rol in Godenbloed. Naast de relatie tussen Ramún en Iliyan komt dit ook sterk naar voren in de homofobe-maar-wellicht-niet-zo-hetero-als-hij-zichzelf-voorhoudt Emilio. Ik weet persoonlijk te weinig over de Moche om te kunnen beoordelen of de weergave van de denkbeelden van deze cultuur over homoseksualiteit op bewijs gebaseerd is, of een van de zaken is die door Van Limpt ingevuld is, maar ik vermoed het laatste. Helaas blijven deze denkbeelden wat mager en oppervlakkig. Veel verder dan ‘homoseksualiteit slecht want moeten baby’s maken en goden tevreden houden’ komt het niet. Doordat het wel een belangrijk thema van het boek is, botst dit enigszins met de veel diepere uitwerking van de rest van de Moche-cultuur.
 
Ook Emilio’s geïnternaliseerde homofobie komt niet helemaal goed uit de verf. Hij is bijna een karikatuur van een faux-macho closeted gay man, wat in de stukken in 2018 nog wel te verteren is, maar in zijn interacties in de zevende eeuw flink aan geloofwaardigheid inboet. Zijn worsteling met zijn seksualiteit en zijn interacties hierover met Ramún/Iliyan nemen bovendien zoveel ruimte in beslag dat het eigenlijke plot en die mooie setting onder dreigen te sneeuwen. Ik vermoed dat dit thema beter had gepast bij een hedendaagse setting, of in een historische roman (al dan niet over de Moche) waarin het het hoofdthema is – in Godenbloed voelt het niet helemaal op zijn plek. Hier had beter gefocust kunnen worden op de echt sterke kanten van het boek, namelijk de uitbeelding van de Moche-cultuur en het plot dat de lezer daar doorheen leidt. Nu staat het boek met het ene been in een verhaal over homofobie en met het andere in een verhaal over de Peruaanse geschiedenis, zonder dat de twee overtuigend samenkomen.
 
Ik kan niet genoeg benadrukken hoe mooi het is om te zien dat een ondergesneeuwde cultuur als die van de Moche, die in het populair bewustzijn van Nederland nauwelijks een rol speelt, in Godenbloed in het voetlicht gezet wordt. Dat het dan ook nog goed gedaan wordt, door iemand die weet waar ze het over heeft, is helemaal bewonderenswaardig. Het einde van Godenbloed is nogal abrupt, wat een kleine whiplash kan veroorzaken bij de lezer, maar dat er een tweede deel komt om dit verhaal de ruimte te geven die het nodig heeft is zonder meer goed nieuws. Of een tweede deel nodig geweest was als het eerste deel meer gefocust was op de sterke kanten is een vraag die wellicht de moeite waard is om te stellen. Hoe dan ook is Godenbloed het lezen waard, ook al is het niet perfect en zijn er genoeg zaken waar iets op aangemerkt kan worden. Van Limpt heeft laten zien dat zij de aangewezen persoon is om de Moche eindelijk welverdiende aandacht te geven in ons populair bewustzijn. Daar kan ik alleen maar blij mee zijn. 
 
3/5 sterren

Natascha van Limpt – Godenbloed
Zilverspoor, 2024
ISBN: 9789463084079

Boekrecensie: Larissa Klein Bennink – Verbond (Revolutie 3)

Verbond van Larissa Klein Bennink is het derde deel van de Revolutie-serie. Waar het eerste boek zich afspeelt in Obsidisturm, hoofdstad van het rijk van de Sterling-dynastie en het thuis van hoofdpersoon Naria Sterling, en het tweede deel Onttroond de rest van Eslor en een hele verzameling andere landen in het verhaal betrok, komen we in Verbond meer te weten over landen die in de eerste twee delen nog niet aan bod gekomen waren. Ook wordt er dieper ingegaan op de interne politiek van Eslor en de verhoudingen met de andere landen.

Het boek begint met een korte samenvatting van wat er in de voorgaande delen gebeurd is. Met een lang epos als Revolutie, dat zich bovendien afspeelt in een steeds complexer wordende wereld, is dit bijzonder welkom. Wat mij betreft mag dit standaard worden in alle seriedelen (niet alleen in deze serie, maar in het algemeen), zodat lezers niet eerst 50 pagina’s bezig zijn met er weer inkomen en uit hun geheugen opgraven wat er ook maar weer allemaal gebeurd was. Na deze opfriscursus gaat het verhaal meteen verder waar het in Onttroond gebleven was. Naria en consorten zetten hun reis om bondgenoten te winnen voort, maar worden zich er onderweg steeds meer van bewust dat Adelard in Obsidisturm misschien niet de voornaamste vijand is. Duisternis teistert de wereld en zou nog wel eens een groter gevaar kunnen vormen dan de broeiende burgeroorlog in Eslor. Adelard probeert intussen grip te krijgen op de instabiele situatie in Eslor en vormt zijn eigen bondgenootschappen. Ook hij komt echter in aanraking met de duisternis.

Zoals de titel Verbond al aangeeft draait dit boek grotendeels om het sluiten van bondgenootschappen, aan beide zijden. Hier valt het op dat de serie met dit nieuwe deel een grote stap voorwaarts gezet heeft. Deel 1 voelde ronduit klein, deel 2 deed een goede poging om een bredere wereld neer te zetten, maar deel 3 laat pas echt goed zien hoe interessant geopolitiek kan zijn. Zowel vanuit het perspectief van Naria als dat van Adelard krijgt de lezer mee wat hun overwegingen zijn, wie geschikte of minder geschikte bondgenoten zouden zijn, de cultuurverschillen en persoonlijke banden die meespelen in het al dan niet sluiten van een bondgenootschap, enzovoort. Er zit een oprechte diepte in de verhoudingen tussen de verschillen culturen, landen, en personen die in de voorgaande twee delen nog niet aanwezig was. Hulde! Dat ook de jagers en andere aan smallfolk grenzende perspectieven een plek krijgen maakt het plaatje rond.

Dat de verhoudingen in Eslor tussen mensen, ‘onmensen’ en artificiali oppervlakkig en niet bijzonder geloofwaardig zijn is daarmee niet opgelost, maar Verbond toont wel een volwassenheid die in deze serie nog ontbrak en wel hard nodig is. De serie groeit nu echt uit tot een epos, met een diepe wereld, een veelheid aan diverse perspectieven, en een complexiteit aan relaties waar je u tegen zegt. Voor het eerst kijk ik echt uit naar het volgende deel in de serie! Het is jammer dat deze kracht pas in deel 3 zo goed naar voren komt. Nieuwe lezers moeten eerst door de vorige twee delen heen zien te komen voor ze the good stuff bereiken. Tegelijkertijd is dit voor beginnende fantasylezers misschien juist wel een goede leercurve: een enigszins simplistische en oppervlakkige start, die met elk daaropvolgend deel complexer en dieper wordt. Aan hen kan ik alleen maar aanraden om door te lezen – Verbond zet de opgaande lijn met grote stappen voort. Of ik de serie uiteindelijk ook aan meer ervaren lezers aan zal raden hangt af van de kwaliteit van het vierde en laatste deel. Als de opwaartse trend die in dit derde deel in een stroomversnelling terecht gekomen is doorzet zal dat echter geen enkel probleem zijn.

 

3,5/5 sterren 

Larissa Klein Bennink – Verbond (Revolutie 3)
Zilverspoor, 2024
ISBN: 9789463084673